Quý Châu là một tỉnh miền núi thuộc khu vực Tây Nam Trung Quốc, với 92,5% diện tích địa bàn là núi đồi. Từ cuối những năm 1970 cho đến nay, Chính quyền tỉnh Quý Châu đã cho xây dựng được gần 30.000 chiếc cầu. Những công trình ngoạn mục này đã giúp cải thiện, nâng cấp hệ thống giao thông vận tải và mang lại lợi ích lớn hơn cho nhân dân.
Bắc Bàn Giang đại kiều – cầu lớn qua sông Bắc Bàn (Beipan), chiếc cầu cao nhất thế giới
Bắc Bàn Giang đại kiều là chiếc cầu cao nhất thế giới, với chiều cao 565,4 m trên thung lũng sông Bắc Bàn. Ảnh: China Daily
Nằm trên ranh giới giữa các tỉnh Quý Châu (Guizhou) và Vân Nam (Yunnan), ở khu vực phía Tây Nam Trung Quốc, Bắc Bàn Giang đại kiều cao hơn 565,4 m trên thung lũng sông Bắc Bàn và có khẩu độ nhịp chính (nhịp dài nhất) là 720 m, đã được Sách kỷ lục thế giới Guinness (Guinness World Records) ghi nhận là chiếc cầu cao nhất thế giới (“thế giới tối cao kiều lương”) vào năm 2018 và là cầu dây văng dầm thép dài thứ hai trên thế giới. {Lưu ý: Độ cao để so sánh được tính từ điểm cao nhất của mặt cầu đến mặt đất, hoặc mặt nước, bên dưới nhịp cầu}
Với tổng chiều dài 1.341,4 m, chiếc cầu bốn làn xe này đã được thông xe vào tháng 12 năm 2016, là một phần của Hàng Thụy cao tốc (Hangrui Expressway), tuyến cao tốc nối Hàng Châu (Hangzhou) – địa cấp thị (thành phố trực thuộc tỉnh), thủ phủ của tỉnh Chiết Giang (Zhejiang) ở miền Đông Trung Quốc với Thụy Lệ (Ruili) – huyện cấp thị (thành phố cấp huyện) thuộc châu tự trị Đức Hoành (Dehong) của dân tộc Thái (Daizu) và dân tộc Cảnh Pha (Jingpo) ở tỉnh Vân Nam, lân cận tỉnh Quý Châu. Việc hoàn thành cầu này đã giúp rút ngắn được thời gian lưu thông từ địa cấp thị Lục Bàn Thủy (Liupanshui) của Quý Châu đến huyện cấp thị Tuyên Uy (Xuanwei) thuộc địa cấp thị Khúc Tĩnh (Qujing) của Vân Nam, từ hơn 4 giờ xuống còn không quá 1 giờ.
Bắc Bàn Giang đại kiều trong quá trình xây dựng, với chiều cao gần tương đương tòa cao ốc 200 tầng. Ảnh: China Daily
Sơ đồ cầu Bắc Bàn Giang, với các kích thước chính. Ảnh: HighestBridges
Năm 2018, tại Hội nghị quốc tế thứ 35 của ngành xây dựng cầu được tổ chức ở Maryland (Mỹ), chiếc cầu đã được trao Huy chương Gustav Lindenthal (Gustav Lindenthal Medal) – một giải thưởng quốc tế được xem như “giải Nobel trong ngành xây dựng cầu”. Năm 2019, chiếc cầu đã tiếp tục được nhận thêm Giải thưởng đặc biệt của FIDIC (tên viết tắt theo tiếng Pháp của Hiệp hội quốc tế các kỹ sư tư vấn) – một giải thưởng quốc tế danh tiếng khác cho ngành xây dựng cầu.
Thanh Thủy Hà đại kiều – cầu lớn qua sông Thanh Thủy (Qingshui), chiếc cầu cao thứ 6 trên thế giới
Thanh Thủy Hà đại kiều. Ảnh: VCG
Thanh Thủy Hà đại kiều được xếp hạng là chiếc cầu cao thứ 6 trên thế giới và cao thứ hai ở Trung Quốc, với chiều cao 406 m.
Là một phần của Quý Úng cao tốc (Guiweng Expressway), tuyến cao tốc nối Quý Dương (Guiyang) – địa cấp thị, thủ phủ của tỉnh Quý Châu với Úng An (Weng'an) huyện thuộc châu tự trị Kiềm Nam (Qiannan) của dân tộc Miêu (Miaozu) và dân tộc Bố Y (Buyei), chiếc cầu dài 2.171 m này nối liền Khai Dương (Kaiyang) huyện thuộc Quý Dương đến Úng An huyện. Kể từ khi công trình được đưa vào sử dụng từ tháng 12 năm 2016, thời gian di chuyển giữa Quý Dương và Úng An đã được rút ngắn xuống chỉ còn khoảng 1 giờ.
Bá Lăng Hà đại kiều – cầu lớn qua sông Bá Lăng (Baling), địa điểm thuộc đẳng cấp thế giới để tổ chức các môn thể thao mạo hiểm
Nằm ở An Thuận (Anshun) – địa cấp thị thuộc Quý Châu, Bá Lăng Hà đại kiều là chiếc cầu treo dây võng bắc qua thung lũng sông Bá Lăng, nối Trấn Ninh (Zhenning) huyện với Thắng Cảnh Quan (Shengjingguan) – địa danh từ tên một thành môn từ thời phong kiến để kiểm soát trên tuyến đường bộ từ Vân Nam đến Quý Châu.
Là chiếc cầu treo dây võng có nhịp giàn thép dài nhất Trung Quốc, công trình có tổng chiều dài 2.237 m, với nhịp chính bắc qua sông dài 1.088 m.
Chiếc cầu này là một trong những địa điểm thuộc đẳng cấp thế giới để tổ chức các môn thể thao mạo hiểm, như môn nhảy bungee (bungee jumping, nhảy từ địa thế rất cao xuống mặt đất/mặt nước phía dưới với sự bảo hộ an toàn bằng các dây đai), nhảy dù, đu dây và bay dù lượn. Với độ cao 370 m, đây là cơ sở nhảy bungee thương mại cao nhất đã được Guinness cấp chứng nhận.
Bá Lăng Hà đại kiều. Ảnh: VCG
Là đoạn tuyến quan trọng của Hỗ Côn cao tốc (Hukun Expressway) G60, tuyến cao tốc nối Thượng Hải (Shanghai, tên gọi tắt là “Hỗ”) đến Côn Minh (Kunming) – địa cấp thị, thủ phủ của Vân Nam, chiếc cầu đã được thông xe vào tháng 12 năm 2009, giúp giảm thời gian vượt sông từ 1 giờ xuống chỉ còn 4 phút.
Sơ đồ so sánh Thanh Thủy Hà và Bá Lăng Hà đại kiều. Ảnh: HighestBridges
Năm 2014, công trình đã được trao “Trung Quốc kiến thiết công trình Lỗ Ban Tưởng – Quốc gia ưu chất công trình” (Giải thưởng quốc gia Lỗ Ban cho các công trình xây dựng chất lượng cao của Trung Quốc) cho nhóm công trình giao thông - thủy lợi - công nghiệp, giải thưởng này được ví như “giải Oscar của kiến trúc Trung Quốc”.
Bình Đường đại kiều – cầu Bình Đường (Pingtang) lớn, tháp cầu (bằng) bê tông cốt thép cao nhất thế giới
Bình Đường đại kiều trong sương phủ. Ảnh: China Daily
Bình Đường đại kiều, cũng được xây dựng tại khu vực núi non của Quý Châu, có tháp cầu cao nhất thế giới – tính cho các tháp bằng bê tông cốt thép. Với chiều cao 332 m, tháp cầu này cao tương đương một tòa nhà “chọc trời” 110 tầng.
Chiếc cầu, dài 2.135 m bắc qua thung lũng sông Cao Độ (Caodu), đóng vai trò là tuyến kết nối chính trên Bình La cao tốc (Pingluo Expressway), đoạn tuyến cao tốc nối Bình Đường (Pingtang) huyện đến La Điện (Luodian) huyện, cả hai huyện này đều thuộc châu tự trị Kiềm Nam của dân tộc Miêu và dân tộc Bố Y mà ở đoạn trên chúng ta đã có đề cập. Được thông xe vào tháng 12 năm 2019, công trình đã giúp rút ngắn được thời gian lưu thông giữa Bình Đường và La Điện từ 2,5 giờ xuống còn 1 giờ.
Chiếc cầu có những chi tiết thiết kế độc đáo bằng sự cách điệu các họa tiết từ trang phục cổ truyền các dân tộc địa phương trong các lễ hội múa dân gian, qua đó kết hợp được sức bền và vẻ đẹp của các kết cấu công trình. Năm 2021, tại Hội nghị quốc tế thứ 38 của ngành xây dựng cầu (được tổ chức online do tình hình dịch bệnh COVID-19), chiếc cầu đã được trao Huy chương Gustav Lindenthal.
Gần khu vực cầu có khu tổ hợp dịch vụ “Thiên Không chi Kiều” (Sky Bridge). Đây là khu dịch vụ du lịch, có bảo tàng giới thiệu về quá trình thiết kế, xây dựng chiếc cầu và khách sạn để tận hưởng cảnh quan ngoạn mục.
Khu tổ hợp dịch vụ “Thiên Không chi Kiều” (Sky Bridge) để với tầm nhìn thưởng ngoạn Bình Đường đại kiều. Ảnh: People’s Daily (Nhân Dân nhật báo)
Áp Trì Hà đại kiều – cầu lớn qua sông Áp Trì (Yachi), cầu dây văng nhịp giàn thép dài nhất thế giới
Áp Trì Hà đại kiều, cao 434 m trên thung lũng sông Áp Trì, bắc qua ranh giới giữa Kiềm Tây (Qianxi) huyện thuộc địa cấp thị Tất Tiết (Bijie) và Thanh Trấn (Qingzhen) – huyện cấp thị thuộc Quý Dương, có tổng chiều dài là 1.450 m. Nhịp chính của cầu dài 800 m cũng là khẩu độ lớn nhất thế giới đối với cầu dây văng có nhịp giàn thép.
Sau khi công trình được thông xe vào tháng 7 năm 2016, thời gian di chuyển giữa Quý Dương thị và Kiềm Tây huyện đã được rút ngắn từ 2 giờ xuống còn 50 phút.
Năm 2018, cầu đã giành được Huy chương Gustav Lindenthal.
Áp Trì Hà đại kiều. Ảnh: VCG
Áp Trì Hà đại kiều. Ảnh: HighestBridges
Trung Quốc là đất nước cực kỳ rộng lớn, với diện tích gần gấp 29 lần nước ta, và phần lớn các tỉnh của nước bạn đều có diện tích rộng khoảng từ hơn ⅓ đến hơn 2 lần diện tích cả nước ta. Các thành phố trực thuộc trung ương (trực hạt thị) nổi tiếng như Thượng Hải, Bắc Kinh... tuy nhỏ hơn các tỉnh nhưng cũng đều rộng lớn gấp khoảng 3-8 lần diện tích của Thành phố Hồ Chí Minh – đô thị loại đặc biệt của Việt Nam. Cũng do vậy, Trung Quốc được tổ chức thành bốn cấp hành chính tỉnh/địa khu/huyện/hương thay vì chỉ ba cấp tỉnh/huyện/xã như ở nước ta.
Tỉnh Quý Châu (đơn vị hành chính cấp 1 của Trung Quốc) có diện tích 176.110,61 km², dân số (số liệu năm 2022) khoảng 38,56 triệu người. Về tổ chức hành chính, tỉnh này gồm các đơn vị hành chính cấp 2 như các địa cấp thị: Quý Dương (thủ phủ của tỉnh), Lục Bàn Thủy, Tất Tiết, An Thuận... hoặc châu tự trị Kiềm Nam; dưới đó là các đơn vị hành chính cấp 3 như Thanh Trấn (huyện cấp thị) hoặc Khai Dương (huyện) thuộc địa cấp thị Quý Dương, Kiềm Tây (huyện thuộc địa cấp thị Tất Tiết), Trấn Ninh (huyện thuộc địa cấp thị An Thuận), Úng An, Bình Đường, La Điện (các huyện thuộc châu tự trị Kiềm Nam); dưới nữa là các đơn vị hành chính cấp 4 (hương) nhưng trong bài không đề cập đến. Nguyên tắc tổ chức hành chính tương tự cũng áp dụng cho các địa danh khác trong bài này, thuộc tỉnh Vân Nam.
Với rất nhiều công trình cầu lớn, ngoạn mục để vượt qua điều kiện đị hình phức tạp như vậy, Quý Châu được mệnh danh là “Trung Quốc kiều lương bác vật quán” (Viện bảo tàng về cầu của Trung Quốc).
Một góc của tỉnh Quý Châu, với rất nhiều công trình cầu cao thấp khác nhau trên các tuyến cao tốc, đường đô thị. Ảnh: People’s Daily (Nhân Dân nhật báo)
Gustav Lindenthal (1850-1935) là một kỹ sư công trình người Áo, nhưng đã thành danh tại Mỹ qua các công trình cầu nổi tiếng – trong đó có thể kể đến cầu Queensboro và cầu Hell Gate ở New York City, nay vẫn được sử dụng tốt. Ông đã áp dụng những giải pháp kết cấu công trình, giải pháp thi công xây dựng mang tính đột phá hồi cuối thế kỷ 19 đầu thế kỷ 20. Hội nghị quốc tế ngành xây dựng cầu – IBC (International Bridge Conference) đã lập nên Huy chương Gustav Lindenthal (Gustav Lindenthal Medal), lấy tên vị kỹ sư xuất chúng này để tôn vinh những công trình cầu xuất sắc trên thế giới.
Lỗ Ban (Lu Ban), tương truyền sống ở Trung Hoa cổ đại trong khoảng thời gian năm 507-444 trước Công Lịch, là một nghệ nhân ngành kiến trúc, xây dựng. Từ năm 1987, “Trú phòng hòa Thành hương Kiến thiết Bộ” (Bộ Xây dựng đô thị, nông thôn và nhà ở của Trung Quốc) đã lập nên “Trung Quốc kiến thiết công trình Lỗ Ban Tưởng – Quốc gia ưu chất công trình” (Giải thưởng quốc gia Lỗ Ban cho các công trình xây dựng chất lượng cao của Trung Quốc).